Yönerge: Aşağıdaki cümleleri okuyarak “Evet“ ya da “Hayır” cevabı veriniz.
- Bir sıkıntım olduğunda sürekli yemek yiyorum
- Ne zaman strese girsem sigara tüketimim artıyor.
- Sınavlar yaklaştıkça uyku düzenim bozuluyor.
- Dersleri düşündükçe mide ağrısı çekiyorum.
- Sürekli başarısız olacağım düşüncesi beni rahatsız ediyor.
- Son zamanlarda karar vermede güçlük çekiyorum.
- Diğerlerinin düşüncesizlikleri karşısında çok öfkeleniyorum.
- Stresim azalırsa başarımın düşeceğinden korkuyorum.
Değerlendirme: Yukarıdaki ifadelere çoğunlukla Evet yanıtı vermişseniz stresinizle başa çıkma tarzınızı yeniden gözden geçirmeniz gerekebilir.
Modern yaşam şartlarının yaşamımıza getirdiği kolaylıkların yanı sıra zorlukları da var. Bu zorlukların en başında ise “stres” konusu gelmektedir. Yeni doğmuş bebekten, yetişkinliğin her dönemine herkes hayatının bir bölümünde stresle başa çıkma konusunda sıkıntı yaşayabilir.
Günlük yaşamımızın bir parçası haline gelen stresi her kişinin kendi savunma mekanizmalarıyla aşmaya çalışır ve bu konuda çoğu zaman başarılı olduğu gibi zaman zaman da başarısız olabilir. Bu zamanlarda ise başa çıkma yöntemini değiştirmek etkili bir yöntem olabilir.
Günlük yaşamda karşımıza birçok stres kaynağı ve türü çıkmaktadır. Stresin türlerinin bazıları bizim gelişmemize yardımcı olan motivasyonumuzu sağlarken, bazı türleri de bizim başa çıkamayacağımız boyutlara ulaşabilir.
İşlevsel stres: Günlük yaşamımızda olumlu olan aktivitelerin getirdiği güçlüklerde kaynaklanır. Sınavlara hazırlanma, yeni bir işe başlama…
- Performansı artırır.
- Harekete geçirir.
- Enerji sağlar.
- Konsantrasyonu artırır.
İşlevsel olmayan stres: Uyum sağlamamız gereken ancak hoş olmayan durumlarda yaşanır.
- Fiziksel, zihinsel ve ruhsal problemlere neden olur.
- Kaçma davranışı geliştirir.
- Motivasyonu düşürür.
- Etkililiği azaltır.
Stresi tanıdıktan sonra başa çıkma yollarına da göz atalım;
Stresle Başa Çıkma Yolları
- Zihinsel Düzenleme: Olumsuz olaylar karşısında duygusal ve davranışsal tepkiler vermemize neden olan akılcı olmayan düşünceleriniz varsa değiştirmek olumlu bir başa çıkma yolu olacaktır.
- Fiziksel Egzersiz Yapma: Düzenli spor ve egzersiz kas gerginliğini azaltır ve kişinin kendini iyi hissetmesini sağlar.
- Sosyal Destek Alma: Aile, arkadaşlar, sosyal gruplar gibi sosyal destek sistemleri stres veren olaylarla başa çıkmada yardımcı olabilirler.
- Tatile Çıkma: Hafta sonu tatilleri ya da uzun bir tatil, eğlenceli seyahatler, vücudumuzun dinlenmesine yardımcı olur. Olumlu düşünmeyi, zihinsel düzenlemeyi kolaylaştırır.
- Hobiler Geliştirme: İlgi alanlarınıza uygun, enerjinizi aktarabileceğiniz aktiviteler bulmak stresin etkilerini azaltacaktır.
- Kendini Geliştirme: Yaşamını kolaylaştıracak yeni beceriler geliştirmek etkili bir yoldur.
- Zamanı Etkili Kullanma: Bölünmeler, ertelemeler, bitmeyen işler, eve iş götürme, sosyal etkinliklere zaman ayıramama gibi nedenlerle stres yaşıyorsanız zaman yönetimi ile ilgili beceri geliştirmek etkilidir.
- Etkili İletişim Dili Kullanma: İletişim becerileri kazanmak ve var olanları geliştirmek iletişim çatışmalarını önlemeyi sağlayacağında stresi önlemede etkilidir.
- Sağlıklı Beslenme: Öğün atlamamak ya da stres arttırıcı gıdalardan uzak durmak etkili olabilir. Tütün, alkol ve kafeini azaltmak fiziksel sağlık açısından iyi olacağı gibi stres azaltıcı etkisi de olacaktır.
- Uzman Yardımı Alma: Psikolojik destek almak, strese neden olan problemlerimizin farkına varmanıza ve çözümüne yönelik stratejiler belirlemenizde etkili olacaktır.
Yararlanılan Kaynaklar:
Anadolu Üniversitesi PDR Merkezi, Stresle Başa Çıkma Kitapçığı.
Baltaş, A. (1996). Stresle Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Özbay, Y., Stres ve Stres Yönetimi Sunum Notları.