Oyuncak; “çocukların çevrelerini, yani dış dünyayı ve insanlar arası ilişkileri mümkün olduğu kadar mantıksal bir şekilde anlama, kavrama ve yorumlamalarına yardımcı olan bir eğitim aracıdır.” şeklinde tarif edilebilir. Bu yaş grubunda çocuklar dünyayı oyun oynayarak tanır. Bu nedenle oyuncak seçimi çocukların gelişimi üzerinde oldukça büyük bir paya sahiptir.
Oyuncak Seçiminin Gelişime Etkileri
- Dil Gelişimine Etkileri
Çocuklar, kendi tercih ettikleri oyuncaklarla ve arkadaşlarla oynadıklarında etkileşime daha açık ve daha iyi motive olmaktadır. Bunun yanı sıra konuşma odaklı bu oyunlar sayesinde sözel ifade becerileri ve dil yapısını geliştirme imkânı bulmaktadırlar.
- Sosyal-Duygusal Gelişime Etkileri
Çocukların gruplarla oynayabileceği uygun oyun araçlarının ve oyuncakların, sosyal oyunları ve oyun içi olumlu davranışları cesaretlendirebileceğine ilişkin bulgular vardır. Bu oyunlarda arkadaşları tarafından kabul edilen ve edilmeyen davranış örüntülerini de tanıma fırsatı edinir. Bunlar aracılığıyla, paylaşım, iletişim, sorumluluk alma gibi becerilerin gelişmesi de mümkündür. Örneğin oyunda ebe olmuş ya da ceza almış bir kişinin bu kurala uyması istenir.
- Motor Gelişime Etkileri
Oyuncaklarla oynamak suretiyle tüm gelişim alanları etkilenen çocuğun motor gelişimi de desteklenmektedir. Çocukların her yaşta oynadıkları top oyunları, çocuğun kaba motor kaslarının gelişimini etkilemektedir. Özellikle takmalı geçirmeli oyuncaklar (bir çubuğa geçirilmesi gereken halkalar, boşluğa yerleştirilen geometrik şekiller vb.), küpler, bloklar, iç içe geçen kutular, konulu oyuncaklar, itmeli çekmeli oyuncaklar, yapı inşa oyuncakları gibi oyuncaklar çocuğun küçük motor kaslarının (el ve parmak kaslarının) gelişimini desteklemektedir.
- Bilişsel Gelişime Etkileri
Oyuncaklar, erken yaşlarda çocuklara sunulduğu takdirde beyin gelişimlerine katkıda bulunmaktadır. Bunun yanında, oyuncağın yapım amacı da oyuncağın uyardığı beyin bölgesinin gelişmesini ve çocuğun çeşitli becerileri kazanmasını sağlamaktadır.
Çocuğunuz için daha uygun oyuncakları nasıl seçebilirsiniz?
- Etiketleri okuyun. Sağlık uyarılarını dikkate alın.
- Popüler olan her zaman en iyisi olmayabilir. Arkadaşları arasında en çok oynanan oyuncaklar çocuklar için cazip olsa da diğer açılardan değerlendirildiğinde her zaman en iyi seçenek olmayabilir.
- Çocuklarımızın oyuncak seçimlerinde yönlendirici ve özendirici olarak kendi yaş gruplarına uygun oyuncak seçimlerinde bulunmaları yönünde teşvik edin.
- Sınırların dışına çıkın. Oyun çocuğun dili olduğu için, görebildiği her şey oyuncak olarak kullanılabilir. Tencereler, tavalar… iyi bir perküsyon setine dönüşebilir.
- Ailece katılımın sağlandığı oyun günleri/geceleri düzenleyerek çocukların sizlerin de oyun oynarken yaptığınız davranışları gözlemlemesi için fırsat oluşturun. Kazanmak ve kaybetmek hayatın içinde yer alan faktörler, oyunlar sırasında iki durumu da tatmasına fırsat verin.
- Çocuğunuzun sadece şiddet içerikli oyunlarla oynamasına müdahale edin. Oynadıkları oyunlardaki aldıkları roller neler gözlemleyin. Daha farklı oyunlarla da tanışmasına yardımcı olun.
- Tek işlevi olan oyuncaklar çocukların hayal gücünü sınırlandırırken onları hazıra konmaya iter. Ancak bazen basit bir kutu uzay gemisi, yarış arabası, ev, okul… gibi birçok işlevi bir anda gerçekleştiren en eğlenceli oyuncak haline gelebilir.